(fragmenty pracy magisterskiej obronionej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w roku 2017 pt. "Prawo posiadania broni w Polsce" autorstwa Bartosza Skolika)
Noszenie broni
Na wstępie niniejszego podrozdziału niezbędnym jest omówienie definicji tego co w myśl przepisów u.ob.ia. jest uznawane za noszenie broni. Zgodnie z art. 10 ust. 9 noszenie broni oznacza każdy sposób przemieszczania załadowanej broni przez osobę posiadającą broń. Analiza wskazanego przepisu nastręcza wątpliwości dotyczących tego kiedy broń jest załadowana. Przepisy ustawy nie zawierają w tym zakresie żadnych definicji legalnych. Czy chodzi o broń z wprowadzonym nabojem do komory nabojowej? Czy też może chodzi o broń z podpiętym magazynkiem w którym znajduje się amunicja? Wskazówki pomocne dla ustalenia znaczenia omawianego przepisu odnajdujemy w rozporządzeniu ministrów transportu i gospodarki morskiej oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 10 kwietnia 2000r. w sprawie przewożenia broni i amunicji środkami transportu publicznego W § 2 ust. 1 i 2 owego rozporządzenia czytamy: W środkach transportu publicznego, służących do przewozu pasażerów, broń przewozi się w stanie rozładowanym, bez amunicji w komorze nabojowej i w magazynkach nabojowych. Broń do ochrony osobistej, ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia może być załadowana bez wprowadzonego naboju do komory nabojowej i przewożona w stanie zabezpieczonym. W myśl cytowanego przepisu broń jest rozładowana kiedy w jej obrębie (w komorze nabojowej i magazynkach) nie znajduje się amunicja. A contrario będzie ona załadowana kiedy w przynajmniej jednym z wymienionych elementów będzie znajdowała się amunicja. W tym miejscu pojawia się drugie pytanie tyczące się interpretacji omawianego przypadku, otóż czy broń należy traktować jako załadowaną w momencie kiedy amunicja znajduje się w magazynku lecz magazynek nie jest podpięty do broni? Uznać należy, że nie, ponieważ wtedy w obrębie samej broni nie znajduje się amunicja, a tym samym broń nie jest przygotowana lub gotowa do oddania strzału co jest niezbędnym aby mówić o broni załadowanej.
Rodzaje broni która może być noszona
Art. 32 ust. 1 u.ob.ia. zawiera ogólne sformułowanie, iż broń i amunicję należy (…) nosić w sposób uniemożliwiający dostęp do nich osób nieuprawnionych. W ust. 2 odnajdujemy delegację do wydania rozporządzenia określającego szczegółowe zasady noszenia broni. Rozporządzeniem tym jest omawiane już przy okazji tematyki przechowywania broni rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych w sprawie przechowywania, noszenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji z dnia 26 sierpnia 2014 roku. Zgodnie z § 8 ust. 1-4 broń palną nosi się w kaburach lub futerałach. Broń palną przeznaczoną do ochrony osobistej nosi się w sposób jak najmniej widoczny, w kaburze przylegającej do ciała. Broń palną nieprzeznaczoną do ochrony osobistej, o ile jest to możliwe ze względu na jej ilość i wielkość, nosi się w sposób określony w ust. 2. Broń palną przeznaczoną do celów łowieckich w obwodach łowieckich nosi się w czasie polowania w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie ustawy Prawo Łowieckie. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem dozwolone jest noszenie każdej broni palnej oprócz jasno sprecyzowanych ograniczeń ustawowych. Warunkiem prawidłowego noszenia broni jest noszenie jej w kaburach lub futerałach w sposób skryty – jak najmniej widoczny. Ustawodawca nie wprowadził żadnych ograniczeń dotyczących wielkości czy typu noszonej broni. Dozwolone jest noszenie zarówno np. pistoletu jak i nawet karabinu czy innych rodzajów broni jeśli spełniają warunek noszenia w kaburach lub futerałach w sposób jak najmniej widoczny.
Ograniczenia możliwości noszenia broni
Ustawa o broni i amunicji zawiera w swej treści wyjątki od możliwości noszenia broni w określonych przypadkach. W ocenie autora można dokonać ich podziału na ograniczenia powstające w drodze decyzji uprawnionego organu oraz ograniczenie wynikające ex lege. Katalog ograniczeń należących do pierwszej grupy zawiera się w dwóch przepisach. Pierwszym jest art. 10 ust. 7 u.ob.ia., który upoważnia właściwy organ Policji do ograniczenia lub wykluczenia możliwości noszenia broni w pozwoleniu na broń, a ograniczenie takie zaznacza się w legitymacji posiadacza broni: „Właściwy organ Policji może w pozwoleniu na broń ograniczyć lub wykluczyć możliwość jej noszenia, co potwierdza się w legitymacji posiadacza broni.“ Przepisy nie przewidują jednocześnie żadnych przesłanek od których wystąpienia zależy uprawnienie Policji do dokonania takiego ograniczenia lub wykluczenia. Decyzja w tym zakresie jest podejmowana w drodze swobodnego uznania organu Policji i jest elementem decyzji administracyjnej pozwolenia na broń. Możliwość dokonania takiego ograniczenia dotyczy wszystkich rodzajów pozwoleń na broń. Drugim przepisem należącym do omawianej grupy jest art. 33 u.ob.ia. zawierający upoważnienie dla Ministra Spraw Wewnętrznych do wprowadzenia w formie rozporządzenia czasowego zakazu noszenia lub przemieszczania w stanie rozładowanym każdego rodzaju broni jeśli wymaga tego interes bezpieczeństwa państwa lub porządek publiczny. Zakaz może rozciągać się na część lub całość terytorium RP i dotyczy wszystkich osób posiadających broń zgodnie z przepisami u.ob.ia. Pojęcia interesu bezpieczeństwa państwa oraz porządku publicznego w omawianym przypadku stanowią pojęcia o bardzo dużych możliwościach interpretacyjnych. Mogą stanowić uzasadnienie dla wprowadzania zakazu noszenia lub przemieszczania w stanie rozładowanym broni w wielu różnych sytuacjach. Dla przykładu, minister skorzystał z przysługującego mu uprawnienia wprowadzając omawiany zakaz w czasie trwania Światowych Dni Młodzieży w Polsce. Rozporządzeniem w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni i przemieszczania jej w stanie rozładowanym z dnia 20 maja 2016 roku zakazano noszenia broni i przemieszczania jej w stanie rozładowanym na terenie miasta stołecznego Warszawy (od 4 lipca do 10 lipca 2016r.) oraz na obszarze województa małopolskiego i śląskiego (od 20 lipca do 1 sierpnia 2016r.). Ust. 2 art. 33 tworzy katalog zamknięty osób, które nie mogą zostać objęte zakazem. Są to:
1. pracownicy ochrony dysponujący bronią na świadectwo w czasie wykonywania zadań służbowych w oparciu o uzyskane dopuszczenie do posiadania broni,
2. pracownicy urzędów, instytucji, zakładów, przedsiębiorstw oraz innych podmiotów, także dysponujący w oparciu o dopuszczenie do posiadania broni bronią na świadectwo w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych,
3. członkowie misji dyplomatycznych posiadający broń i amunicję na podstawie porozumień międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności,
4. inni cudzoziemcy niż wymienieni w punkcie trzecim posiadający broń i amunicję niezbędną do wykonywania przez nnich czynności w zakresie ochrony misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, przedstawicielstw organizacji międzynarodowych, członków oficjalnych delegacji zagranicznych, a także do innych celów wynikających z porozumień międzynarodowych lub z zasady wzajemności.
W tym miejscu pragnę przejść do omowienia ograniczenia możliwości noszenia broni wynikającego ex lege. Owe ograniczenie wynika bezpośrednio z przepisów ustawy. Art. 10 ust. 8 stanowi, iż zabrania się noszenia broni posiadanej na podstawie pozwolenia do celów kolekcjonerskich lub pamiątkowych bez zgody właściwego organu Policji. W tym wypadku ustawodawca wprowadził ograniczenie możliwości noszenia broni ze względu na kryterium celu w jakim wydano pozwolenie. Broni posiadanej w oparciu o pozwolenie do celów kolekcjonerskich lub pamiątkowych nie wolno nosić (wolno przemieszczać w stanie rozładowanym) bez zgody organu Policji. Mamy tu do czynienia z sytuacją odwrotną aniżeli ta omawiana przy uprawnieniu Policji do wydania decyzji w przedmiocie ograniczenia lub wykluczenia możliwości noszenia broni podejmowanej w czasie wydawania pozwolenia na broń. W tamtym wypadku broń można nosić kiedy nie zostało to zakazane przez organ Policji, natomiast w przypadku broni posiadanej do celów kolekcjonerskich lub pamiątkowych osoba, która takową broń posiada musi najpierw uzyskać zgodę właściwego organu Policji na jej noszenie, a noszenie broni bez uzyskanej wcześniej zgody jest naruszeniem przepisów u.ob.ia. i stanowi przesłankę cofnięcia pozwolenia na broń. Tyle teoria, w praktyce ustawodawca nie przwidział sankcji na naruszenie owego zakazu, zgodnie z tym nosząc broń posiadaną w oparciu o pozwolenie kolekcjonerskie naruszamy zakaz ustawowy, ale kolokwialnie mówiąc, nic nam za to nie mogą zrobić :)
Użyczenie broni
Przepisy u.ob.ia. przewidują możliwość użyczenia broni posiadanej w oparciu o określone rodzaje pozwolenia na broń. Zgodnie z art. 28 broni odpowiadającej celom łowieckim i broni odpowiadającej celom sportowym oraz amunicji do takiej broni można użyczać osobom posiadającym pozwolenie na broń wydane w celach łowieckich lub sportowych. W ustawie o broni i amunicji nie zawarto jednakowoż definicji legalnej użyczenia broni. Niezbędnym jest wiec odwołanie się do cywilistycznej definicji umowy użyczenia normowanej przepisami kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 710 ustawy kodeks cywilny przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Biorąc pod uwagę powyższe, dozwolone jest zawieranie umów użyczenia broni myśliwskiej lub sportowej pomiędzy osobami posiadającymi ową broń w oparciu o pozwolenie na broń do celów myśliwskich lub sportowych. Dla swej ważności umowa nie wymaga zachowania formy pisemnej, jednakże mając na uwadze, iż jej przedmiotem jest broń palna, której legalne posiadanie jest obwarowane szeregiem ograniczeń, najlepszym rozwiązaniem zdaniem autora jest zawarcie umowy w formie pisemnej w której zostaną oznaczone niezbędne jej elementy, a mianowicie strony (osoby posiadające pozwolenie na broń), użyczane egzemplarze broni wraz z podaniem ich danych identyfikacyjnych oraz czas trwania umowy. Użyczenie broni innej niż wymieniona w art. 28 u.ob.ia. będzie stanowić użyczenie broni osobie nieupoważnionej, a tym samym naruszenie przepisów ustawy będące przesłanką cofnięcia pozwolenia na broń.
Nakaz używania broni na strzelnicy
Zagadnienie używania broni jest nierozerwalnie połączone z tematyką posiadania broni, dlatego też autor zdecydował się na poświęcenie mu osobnego podrozdziału pracy. Używanie broni stanowi także pojęcie, z punktu widzenia prawnego, bardzo rozległe i rozciąga się na różne gałęzie prawa. Z powodów oczywistych autor zmuszony jest ograniczyć niniejszy podrozdział do pojęcia używania broni na gruncie przepisów u.ob.ia. pomijając problematykę prawa użycia broni (zawartą w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej z dnia 23 maja 2013r.) oraz instytucję obrony koniecznej, gdyż ich złożoność wymagałaby poświęcenia im osobnych prac.
Jedynym przepisem regulującym używanie broni na gruncie u.ob.ia. jest art. 45 zgodnie z którym broń palna oraz inna broń zdolna do rażenia celów na odległość może być używana w celach szkoleniowych i sportowych tylko na strzelnicach. Analizę i wykładnię omawianego artykułu należy rozpocząć od wskazania zakresu jego obowiązywania pod kątem rodzaju broni oraz osób jej używających. Ustawodawca nie przewidział wyłączeń od analizowanej zasady w stosunku do kogokolwiek tak więc ma ona moc powszechnie obowiązujacą i dotyczy każdej osoby używającej broni. Nakaz dotyczy broni palnej (zarówno wymagającej pozwolenia jak i tej zwolnionej z tego obowiązku) oraz innych rodzajów broni która jest zdolna do rażenia celów na odległość (np. kusza). Użyciem broni z kolei będzie użycie jej zgodnie z konstrukcyjnym przeznaczeniem czyli oddanie strzału. Drugim elementem jest wskazanie przez ustawodawcę celów użycia broni determinujących konieczność używania broni na strzelnicach. Otóż obowiązek udania się na strzelnicę celem użycia broni istnieje tylko w momencie w którym owe użycie będzie miało charakter sportowy lub szkoleniowy. W pozostałych przypadkach nie jest to wymagane – broń (...) może być używana w celach szkoleniowych i sportowych tylko na strzelnicach. Odmiennie kształtowałaby się interpretacja przepisu brzmiącego następująco: Broń (...) może być używana tylko na strzelnicach w celach sportowych i szkoleniowych. Drugim argumentem przemawiającym za wyżej postawioną tezą jest fakt, iż gdyby intencją ustawodawcy było zakazanie używania broni poza strzelnicami, także w innych celach niż sportowy i szkoleniowy, to nielegalnym byłoby jej używanie w czasie polowań, rekonstrukcji historycznych czy też ochrony osobistej, a powszechnie wiadomo, iż jest ona w tych celach wydawana i używana zgodnie z przepisami prawa. Powyższe w ocenie autora jednoznacznie wskazuje, iż zasada używania broni wyłącznie na strzelnicy obowiązuje tylko wtedy kiedy takie użycie czyli de facto oddanie strzału odbywać się będzie w celu szkoleniowym lub sportowym. Każde strzelanie do określonego celu dla osiągnięcia wyniku czy też dla poprawy umiejętności strzeleckich musi odbywać się na strzelnicy (cel sportowy i szkoleniowy), użycie broni w innym celu jest zwolnione z tego obowiązku. Nie oznacza to jednakże dowolności w możliwości strzelania z broni poza strzelnicami. Osoba używająca broni poza strzelnicami w celu innym aniżeli sportowy lub szkoleniowy musi mieć świadomość możliwości pociągnięcia jej do odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów kodeksu karnego w przypadku spowodowania zagrożenia zdrowia lub życia innych osób w czasie używania broni.